1. Hoaøn caûnh ra ñôøi cuûa caâu noùi
Alfred Loisy soáng
vaø hoaït ñoäng vaøo cuoái nhöõng naêm cuûa theá kyû 19 vaø ñaàu theá kyû 20,
nghóa laø oâng ñaõ hoaït ñoäng vaø qua ñôøi tröôùc Coâng ñoàng Vaticanoâ II khôûi
xöôùng. Trong thôøi gian ñoù, nhìn veà lòch söû cuûa Giaùo hoäi, chuùng ta
thaáy ñöôïc Giaùo hoäi phaûi traûi qua nhieàu cuoäc ñau thöông. Cuï theå nhaát
laø Giaùo hoäi höùng chòu hai cuoäc chieán tranh theá giôùi, vaø ñoái phoù vôùi
traøo löu cuûa chuû nghóa hieän ñaïi. Cuõng neân bieát theâm raèng, tröôùc
Coâng ñoàng Vaticanoâ II, “phía coâng giaùo thöôøng ñoàng nhaát hoùa Nöôùc
Chuùa vôùi Giaùo hoäi coâng giaùo, vaø ña soá nhöõng giaùo trình Giaùo hoäi
hoïc tröôùc Vaticanoâ II thöôøng baûo veä luaän thuyeát naøy”[1]. Coøn
phía Tin laønh vaø caùc nhaø pheâ bình thì khoâng chaáp nhaän laäp tröôøng cuûa
Giaùo hoäi, hoï cho raèng Nöôùc Thieân Chuùa hoaøn toaøn voâ hình vaø sieâu
vieät, khoâng hieän höõu caùch höõu hình nhö Giaùo hoäi coâng giaùo ñang coù. Neân
hoï khoâng chaáp nhaän Giaùo hoäi coâng giaùo laø cuûa Ñöùc Kitoâ thieát laäp.
Cuõng theo traøo löu
vaø khuynh höôùng ñoù, Alfred Loisy ñaõ maïnh meõ khaúng ñònh laäp tröôøng cuûa
mình baèng caâu noùi raát keâu laø: “Ñöùc Gieâsu ñeán rao giaûng Nöôùc Thieân
Chuùa, nhöng roài Giaùo hoäi ñeán”. Caâu noùi naøy ñaõ minh ñònh raèng, chuû
tröông cuûa Ñöùc Gieâsu laø loan baùo Tin möøng Nöôùc Thieân Chuùa, chöù Ngöôøi
khoâng coù yù ñònh laäp Giaùo hoäi. Giaùo hoäi khoâng phaûi laø moät ñöùa con
ñöôïc Thieân Chuùa sai ñeán thöïc söï, maø ñoù chæ laø ñöùa con cuûa nhaân
loaïi laäp neân. Alfred Loisy roõ raøng coù yù ñaõ kích Giaùo hoäi coâng giaùo,
vì oâng hieåu Giaùo hoäi chæ mang nghóa voâ hình. Sau khi Ñöùc Gieâsu bò gieát
cheát, nhoùm moân ñeä cuûa oâng tuï hoïp laïi thaønh moät nhoùm vaø goïi laø Giaùo
hoäi, haàu ñeå laáp choã troáng vaø thoûa loøng hy voïng sau khi Ñöùc Gieâsu bò
gieát cheát. Toùm laïi, vôùi Loisy, Ñöùc Gieâsu ñeán rao giaûng moät ñaøng,
nhöng laïi xaåy ra moät neûo, nghóa laø Ñöùc Gieâsu ñeán rao giaûng Nöôùc
Thieân Chuùa nhöng Giaùo hoäi laïi xuaát hieän. Loisy ñöa ra tuyeân boá ñoù
ñuùng trong luùc Giaùo hoäi ñang cuûng coá laïi baûn chaát vaø hình aûnh cuûa
mình, thôøi gian naøy coøn ñöôïc goïi laø theá kyû cuûa Giaùo hoäi. Nghóa laø
thôøi gian “ngöôøi ta minh chöùng Giaùo hoäi laø moät chöùng nhaân do chính
Thieân Chuùa muoán vaø töông öùng vôùi nhöõng hy voïng vaø nhu caàu cuûa con
ngöôøi”[2].
2. Pheâ bình caâu noùi treân
Tröôùc tieân, nhìn vaøo lòch söû cuûa Giaùo hoäi Coâng
giaùo töø Cöïu Öôùc ñeán Taân Öôùc, chuùng ta khaúng ñònh ngay, Giaùo hoäi chæ
coù moät lòch söû duy nhaát, vaø ñoù laø lòch söû thaùnh. Lòch söû Giaùo hoäi
khoâng bao giôø bò ñöùt ñoaïn hay bò giaùn ñoaïn, nhöng moät lòch söû noái
lieàn nhau töø Cöïu Öôùc tôùi Taân Öôùc, ñoù chính laø lòch söû cöùu ñoä cuûa
Thieân Chuùa. Nhöng taïi sao Alfred Loisy laïi khaúng ñònh; “Ñöùc Gieâsu ñeán
rao giaûng Nöôùc Thieân Chuùa, nhöng roài Giaùo hoäi ñeán”. OÂng ta ñaõ phaùt
bieåu caùch coá yù nhaèm ñeå nhaïo baùng raèng, Giaùo hoäi khoâng phaûi do
chính Ñöùc Gieâsu laäp neân, oâng hoaøn toaøn baùc boû cô cheá phaåm traät höõu
hình cuûa Giaùo hoäi. OÂng ta ñaõ khoâng naém roõ Kinh Thaùnh neân ñaõ laäp
luaän caùch mô hoà vaø voâ caên côù.
Ñeå pheâ bình ñieàu naøy, tröôùc tieân chuùng ta minh
chöùng caùch hieån nhieân laø, suoát maáy ngaøn naêm qua, tuy raèng Giaùo hoäi
phaûi ñöông ñaàu vaø gaùnh chòu bieát bao thaùch ñoá hay khoù khaên, nhöng
Giaùo hoäi khoâng bao giôø bò suïp ñoå. Ngöôïc laïi Giaùo hoäi luoân phaùt trieån
vaø thích öùng vôùi moïi hoaøn caûnh cuûa thôøi ñaïi. Ñieàu chaéc chaén hôn,
Kinh Thaùnh seõ cho chuùng ta thaáy roõ veà yù ñònh cuûa Ñöùc Gieâsu coù muoán
thieát laäp Giaùo hoäi hay khoâng. Trong Tin möøng Nhaát Laõm cuõng ñuû ñeå cho
thaáy ñieàu naøy. Theo Tin möøng Mattheâu thuaät laïi raèng: “Coøn Thaày, Thaày baûo cho anh
bieát: anh laø Pheâroâ, nghóa laø Taûng Ñaù, treân taûng ñaù naøy, Thaày seõ
xaây Hoäi Thaùnh cuûa Thaày, vaø quyeàn löïc töû thaàn seõ khoâng thaéng noåi”
(Mt 16,18). Chính Ñöùc Gieâsu ñaõ khaúng ñònh Giaùo hoäi (Hoäi thaùnh) laø cuûa
Thaày, khoâng phaûi cuûa Pheâroâ, Pheâroâ chæ laø ñaù neàn maø thoâi, vaø Ngaøi
seõ xaây Giaùo hoäi cuûa Ngaøi treân ñoù. Giaùo hoäi chính laø cuûa Ñöùc
Gieâsu, Ngaøi laøm cho coäng ñoaøn Giaùo hoäi ñöôïc hieän höõu caùch höõu hình,
vaø ñöôïc Ngaøi xaây treân ñaù neàn maø Ngaøi ñaõ choïn, bôûi theá moïi quyeàn
löïc töû thaàn khoâng theå thaéng noåi.
Ñöùc Gieâsu laïi noùi
tieáp: “Thaày seõ trao cho anh (Pheâroâ) chìa khoaù Nöôùc Trôøi: döôùi ñaát, anh
caàm buoäc ñieàu gì, treân trôøi cuõng seõ caàm buoäc nhö vaäy; döôùi ñaát, anh
thaùo côûi ñieàu gì, treân trôøi cuõng seõ thaùo côûi nhö vaäy (Mt 16,19)”.
Chính Ñöùc Gieâsu trao cho Pheâroâ queàn cai quaûn Giaùo hoäi, ñieàu naøy noùi
leân raèng, Pheâroâ ñöôïc Ñöùc Gieâsu giao cho moät vai troø quan troïng trong
Giaùo hoäi. Nhö theá, chính Ñöùc Gieâsu ñaõ coù yù ñònh laäp Giaùo hoäi cuûa
Ngaøi, vaø chính Ngaøi khaúng ñònh Giaùo hoäi laø cuûa Ngaøi: “Thaày seõ xaây
Hoäi Thaùnh cuûa Thaày” (Mt 16,18). Cuõng caàn theâm raèng, Giaùo hoäi phaåm
traät hay höõu hình, vì laø do con ngöôøi laõnh ñaïo qua caùc chöùc vuï khaùc
nhau, neân Giaùo hoäi vaãn nhìn nhaän nhöõng loãi laàm do con ngöôøi taïo neân.
Nhöng Giaùo hoäi luoân khaúng ñònh aân suûng cuûa Thieân Chuùa haèng ôû trong
Giaùo hoäi, vì chính Ñöùc Gieâsu luoân hieän dieän cuøng Giaùo hoäi ñeå thanh
luyeän khoûi veát nhô, khoâng tì tích haàu ñeå trôû neân moät Giaùo hoäi cuûa
Nöôùc Thieân Chuùa. Vì baûn chaát cuûa Giaùo hoäi laø loan baùo vaø phuïc vuï
Nöôùc Thieân Chuùa. Vaø Nöôùc Thieân Chuùa luoân ôû vôùi Giaùo hoäi, nghóa laø
Nöôùc Thieân Chuùa ñaõ, ñang vaø seõ tieáp tuïc phaùt trieån trong vaø qua
Giaùo hoäi. Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ khaúng ñònh trong Lumen Gentium raèng:
“Giaùo hoäi, nghóa laø vöông quoác cuûa Chuùa Kitoâ ñang hieän dieän caùch maàu
nhieäm, vaãn luoân taêng tröôûng trong theá giôùi nhôø quyeàn löïc Thieân Chuùa”[3]. Nhö
theá, roõ reät Giaùo hoäi laø cuûa Chuùa Kitoâ vaø hieän höõu caùch höõu hình
qua cô caáu phaåm traät. Do ñoù, khoâng côù gì maø Alfred Loisy laïi khaúng
ñònh baèng moät caâu noùi haøm hoà vaø thieáu luaän chöùng nhö vaäy.
Keát luaän
Toùm laïi, neáu
Loisy nhaän ra ñöôïc moät lòch söû thaùnh xuyeân suoát cuûa Giaùo hoäi qua
haøng chuïc theá kyû, vaø nhaän ra ñöôïc lôøi khaúng ñònh cuûa Ñöùc Gieâsu vôùi
Pheâroâ (Mt 16,18), hoaëc laø thaáy ñöôïc Ñöùc Gieâsu keâu goïi caùc moân ñeä
ñaàu tieân ñeå thaønh laäp coäng ñoaøn Giaùo hoäi sô khai (Mt 4,18-22; Mc 1,16 -20; Lc 5,1-11), aét oâng ta seõ khoâng theå noùi leân caâu noùi haøm hoà nhö
theá. Giaùo hoäi khoâng phaûi sinh ra do yù muoán cuûa nhaân loaïi nhö
Loisy nghó, nhöng phaùt xuaát töø tình thöông vaø yù muoán cuûa Thieân Chuùa,
Giaùo hoäi vöøa ôû trong theá giôùi vónh cöûu nhöng cuõng ñang hieän dieän
giöõa loøng theá giôùi qua moïi thôøi. Giaùo hoäi vöøa mang yeáu toá nhaân
loaïi, vöøa mang tính chaát thaàn linh. Giaùo hoäi ñöôïc caáu taïo vaø xaây
döïng theo yù muoán cuûa Ñöùc Kitoâ. Hôn nöõa, Giaùo hoäi laø Nöôùc Thieân Chuùa hieän dieän caùch maàu
nhieäm theo yù ñònh cuûa Ngöôøi, neân Loisy khoâng theå duøng lyù trí vaø söï
khoân ngoan cuûa oâng ñeå hieåu hay naém baét veà Giaùo hoäi caùch toû töôøng.
Vì raèng, nhöõng gì oâng ta bieát chæ laø gioït nöôùc, coøn nhöõng gì oâng ta
chöa bieát vaø chöa thaáy thì nhö ñaïi döông bao la. Cuoái cuøng, ñaây cuõng
laø dòp ñeå Giaùo hoäi tìm laïi coäi nguoàn vaø minh ñònh baûn chaát cuûa mình
caùch roõ raøng vaø xaùc tín hôn.
