Ñeå thi haønh söù meänh chöùng nhaân vaø gaët
haùi ñöôïc nhieàu keát quaû toát, Giaùo hoäi khoâng chæ töï nhìn laïi chính
mình, nhöng coøn coù nhöõng höôùng ñi môùi phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi ngaøy hoâm
nay. Bôûi theá, döôùi aùnh saùng cuûa Coâng ñoàng Vatican II, Giaùo hoäi ñaõ
theå hieän chính mình trong caùc Giaùo hoäi ñòa phöông, luoân höôùng ñeán theá
giôùi, nhaát laø con ngöôøi qua vieäc ñoái thoaïi vôùi moïi thaønh phaàn, phuïc
vuï con ngöôøi qua vai troø vaø söù vuï cuûa mình.
1.
Theå hieän Giaùo hoäi phoå quaùt trong Giaùo
hoäi ñòa phöông
Vaán ñeà moái lieân heä giöõa Giaùo
hoäi ñòa phöông vôùi Giaùo hoäi phoå quaùt ñaõ ñöôïc Coâng ñoàng xaùc ñònh
caùch roõ raøng vaø cuï theå. Bôûi theá, ngöôøi ta cöù töôûng raèng, Giaùo hoäi
ñòa phöông laø moät phaàn nhoû cuûa Giaùo hoäi phoå quaùt, cuõng gioáng nhö
caønh cuûa thaân caây. Nhöng thöïc teá khoâng phaûi nhö vaäy. “Giaùo hoäi phoå
quaùt hieän dieän troïn veïn toaøn boä trong Giaùo hoäi ñòa phöông”.[1] Veà moái
töông quan giöõa Giaùo hoäi phoå quaùt vaø Giaùo hoäi ñòa phöông, Coâng ñoàng
cho thaáy raèng, “giaùm muïc ñòa phöông laø ngöôøi keá vò caùc Toâng ñoà, laø
thuû laõnh cuûa Daân Thieân Chuùa vaø laø ngöôøi ñaïi dieän cho Giaùo hoäi ñòa
phöông”.[2] Maët
khaùc, “giaùm muïc ñòa phöông cuõng laø ngöôøi ñaïi dieän Chuùa Kitoâ neân coù
troïn veïn traùch nhieäm muïc vuï, nhöng khoâng phaûi laø ngöôøi ñaïi dieän
ñöùc giaùo hoaøng”.[3]
Nguyeân lyù cuûa söï hieäp nhaát maø Coâng ñoàng muoán nhaém tôùi giaùm muïc
ñòa phöông khoâng phaûi laø tay traùi hay tay phaûi cuûa ñöùc giaùo hoaøng,
nhöng ñöôïc ñaët ngang taàm vôùi giaùm muïc Roâma. Giaùo hoäi ñòa phöông ñöôïc
laäp theo hình aûnh cuûa Giaùo hoäi phoå quaùt. Giaùo hoäi ñòa phöông vaø giaùm
muïc ñòa phöông hieäp nhaát vôùi giaùm muïc Roâma taïo neân moät Giaùo hoäi
phoå quaùt, nhöng giaùo hoäi ñòa phöông khoâng phaûi laø moät maûnh cuûa giaùo
hoäi phoå quaùt.
Coâng ñoàng cuõng cho thaáy raèng,
Giaùo hoäi phoå quaùt ñöôïc höõu hình hoùa vaø theå hieän caùch cuï theå laø nhôø
Giaùo hoäi ñòa phöông. Giaùo hoäi ñòa phöông khoâng phaûi laø taát caû caùc
Giaùo hoäi, nhöng laø Giaùo hoäi phoå quaùt. Söï hieäp nhaát naøy seõ mang ôn
cöùu ñoä ñeán cho nhöõng ai tin vaø yeâu meán Giaùo hoäi. Cuõng theá, Giaùo
hoäi ñòa phöông luoân chuù yù ñeán vaán ñeà hoäi nhaäp vaên hoùa, ñaây chính
laø caùi coát loõi cuûa Giaùo hoäi chöù khoâng phaûi caùi theâm vaøo. Ñieàu ñoù
cuõng cho thaáy raèng, neáu Giaùo hoäi ñòa phöông thaát baïi trong vieäc nhaäp
theå taïi ñòa phöông thì ñoù cuõng chính laø thaát baïi cuûa Giaùo hoäi phoå
quaùt. Vì theá Giaùo hoäi ñòa phöông phaûi coù boån phaän thöïc hieän phong
hoùa taïi ñòa phöông mình, haàu ñeå boäc loä ñöôïc khuoân maët thaät cuûa Giaùo
hoäi.
2.
Giaùo hoäi hieäp nhaát vaø ñoái thoaïi vôùi
theá giôùi
Coâng ñoàng Vatican II ñaõ daønh moät Saéc leänh veà Hieäp nhaát (Unitatis Redintegratio) ñeå xaùc ñònh
laïi söï hieäp nhaát giöõa toaøn theå caùc Kitoâ höõu nhö loøng Chua mong öôùc.
“Quaû thöïc, Chuùa Kitoâ ñaõ thieát laäp moät Giaùo hoäi vaø chæ moät Giaùo
hoäi duy nhaát, nhöng nhieàu coäng ñoàng Kitoâ giaùo ñaõ töï xöng vôùi moïi
ngöôøi mình laø di saûn ñích thöïc cuûa Chuùa Kitoâ, vaø hoï coù nhöõng ñöôøng
loái khaùc nhau nhö theå chính Chuùa Kitoâ bò phaân reõ”.[4] Nhöõng phaân
reõ ñoù ñaõ ñeå laïi nhieàu veát theïo ñau thöông, nhö laø moät göông xaáu. Nguyeân
nhaân cuûa söï chia reõ naøy khoâng chæ coù tính caùch thaàn hoïc, nhöng coøn
nhöõng vaán ñeà khaùc nhö vaên hoùa vaø phuïng vuï. Bôûi theá, Coâng ñoàng ñaõ
xaùc nhaän muoán ñi ñeán ñaïi keát, Giaùo hoäi khoâng chæ ñoái thoaïi thaàn
hoïc, nhöng caàn soáng vaø caàu nguyeän vôùi nhau. Ngöôøi Kitoâ höõu thuoäc ñuû
moïi saéc thaùi caàn coù moät thaùi ñoä khieâm toán vaø saùm hoái, cuõng nhö
can ñaûm chòu ñöïng ñöøng boû cuoäc ñoái vôùi nhöõng vaán ñeà caên baûn. Cuõng
nhö chính vöông quoác Thieân Chuùa, söï hôïp nhaát Kitoâ Giaùo khoâng chæ laø
coâng trình cuûa con ngöôøi maø coøn laø coâng trình cuûa Thieân Chuùa. Vì
theá, “Thaùnh Coâng ñoàng naøy tha thieát mong moûi taùi laäp hieäp nhaát giöõa
caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ”.[5] Do ñoù, Giaùo hoäi thaáy mình vaãn luoân lieân heä
keát vôùi nhöõng ngöôøi ñaõ laõnh nhaän bí tích Thaùnh taåy vaø mang danh hieäu
Kitoâ höõu nhöng khoâng tuyeân xöng ñöùc tin troïn veïn hoaëc khoâng hieäp
thoâng vôùi Ñöùc Giaùo hoaøng. Vì theá, Thaùnh Thaàn khôi daäy nôi taát caû
caùc moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ öôùc muoán vaø haønh ñoäng ñeå moïi ngöôøi ñöôïc
hieäp nhaát trong cuøng moät ñaøn chieân vaø moät Ñaáng chaên daét.
Söù
maïng cuûa Giaùo hoäi laø phuïc vuï Thieân Chuùa qua vieäc ñoàng haønh vaø chia
seû vôùi coäng ñoàng nhaân loaïi. Nhôø Chuùa Kitoâ, Giaùo hoäi ñöôïc thieát
laäp vaø ñöôïc toå chöùc nhö moät coäng ñoàng taïi theá giöõa loøng theá giôùi ñeå
cuøng caûm thoâng vaø chia seû soá phaän traàn theá vôùi theá giôùi. Muoán cho
theá giôùi bieát ñöôïc mình laø ai, Giaùo hoäi ñaõ ñoái thoaïi vôùi moïi thaønh
phaàn cuûa nhaân loaïi. Ñoái thoaïi ñeå theá giôùi thaáy ñöôïc khuoân maët
thaät veà Giaùo hoäi, ñoàng thôøi Giaùo hoäi hieåu ñöôïc nhöõng thöïc taïi cuûa
traàn theá. Chính ñieàu ñoù ñaõ laøm cho Giaùo hoäi bieát mình phaûi laøm gì
cho theá giôùi hoâm nay. Ñieàu Giaùo hoäi phaûi laøm laø, “tröôùc tieân baèng
caùch chöõa trò vaø naâng cao phaåm giaù con ngöôøi, cuûng coá cô caáu cuûa xaõ
hoäi nhaân loaïi, ñoùng goùp vaøo vieäc bieán ñoåi gia ñình nhaân loaïi vaø
lòch söû loaøi ngöôøi trôû neân nhaân ñaïo hôn”.[6]
3.
Söù maïng cuûa Giaùo hoäi trong theá giôùi
ngaøy nay
Vaäy anh em haõy ñi
vaø laøm cho muoân daân trôû thaønh moân ñeä, laøm pheùp röûa cho hoï nhaân
danh Chuùa Cha, Chuùa Con vaø Chuùa Thaùnh Thaàn, daïy baûo hoï tuaân giöõ moïi
ñieàu Thaày ñaõ truyeàn cho anh em (Mt 28,19-20; Mc 16,15). “Vôùi söù maïng laø
truyeàn giaùo, Giaùo hoäi coù boån phaän truyeàn baù ñöùc tin vaø ôn cöùu roãi
cuûa Chuùa Kitoâ, phaàn thì do meänh leänh roõ raøng ñaõ ñöôïc caùc toâng ñoà
truyeàn laïi cho haøng giaùm muïc, vôùi söï tham döï cuûa haøng linh muïc vaø
toaøn theå daân Chuùa”.[7] Giaùo
hoäi laïi caøng nhaän thaáy söù maïng cuûa mình caáp thieát hôn khi thaáy theá
giôùi bieán ñoäng caùch maïnh meõ vaø phöùc taïp. Khoâng chæ bieán ñoåi theo
nghóa coù nhieàu phaùt minh, nhöng coøn thay ñoåi theo khía caïnh taäp theå cuûa
theá kyû 21. Chính söï thay ñoåi ñoù maø Coâng ñoàng muoán noùi vôùi chuùng ta
raèng, theá giôùi coù moät söï cheânh leäch quaù lôùn giöõa ngöôøi giaøu vaø
ngöôøi ngheøo. Do söï cheânh leäch ñoù maø daãn ñeán cô caáu xaõ hoäi cuõng
thay ñoåi. Nhö theá, “söï thay ñoåi ñoù ñaõ ñeán toân giaùo, luaân lyù vaø ñaïo
ñöùc cuõng thay ñoåi theo”.[8] Vôùi söù
meänh cuûa mình, Giaùo hoäi muoán phuïc vuï theá giôùi baèng caùch laøm
troøn söù meänh rieâng laø môû roäng nöôùc Thieân Chuùa vaø rao giaûng veà
Chuùa Kitoâ, Ñaáng ñaõ saùng laäp moïi söï, ñoàng thôøi laø trung taâm ñieåm vaø
cuøng ñích cuûa moïi söï.
“Söù meänh rieâng bieät maø
Chuùa Kitoâ ñaõ uûy thaùc cho Giaùo hoäi Ngöôøi khoâng thuoäc phaïm vi chính
trò, kinh teá hay xaõ hoäi: muïc ñích Ngöôøi ñaõ aán ñònh cho Giaùo hoäi thuoäc
phaïm vi toân giaùo. Nhöng, bôûi chính söù meänh toân giaùo aáy, nhaèm cuûng
coá coäng ñoaøn nhaân loaïi theo Luaät Leä cuûa Thieân Chuùa; cuõng theá, chính
Giaùo hoäi coù theå vaø hôn nöõa, phaûi phaùt ñoäng, tuøy theo hoaøn caûnh
thôøi gian vaø nôi choán, nhöõng coâng cuoäc nhaèm phuïc vuï moïi ngöôøi, nhaát
laø nhöõng ngöôøi cuøng khoán, thí duï nhö caùc coâng cuoäc töø thieän hoaëc
nhöõng toå chöùc khaùc töông töï.”[9]
Vì hieän traïng cuûa theá
giôùi hoâm nay quaù thay ñoåi vaø coù nhieàu hoaøn caûnh khaùc nhau, bôûi theá,
Giaùo hoäi caøng coù vai troø quan troïng hôn haàu ñaùp öùng nhu caàu thôøi
ñaïi cho theá giôùi. “Vì Giaùo hoäi laø men muoái vaø aùnh saùng cho theá gian,
neân laïi caøng ñöôïc keâu môøi khaån thieát hôn ñeå cöùu roãi vaø canh taân
moïi loaøi, haàu moïi söï ñöôïc taùi laäp trong Chuùa Kitoâ, vaø nôi Ngöôøi
moïi ngöôøi hoïp thaønh moät gia ñình vaø moät Daân Chuùa duy nhaát”.[10]
4.
Giaùo hoäi höôùng ñeán con ngöôøi
Boån phaän cuûa Giaùo hoäi laø rao giaûng Tin Möøng cho muoân
daân. Do ñoù, con ngöôøi laø ñoái töôïng öu vieät maø Giaùo hoäi höôùng tôùi,
vì con ngöôøi laø hình aûnh cuûa Thieân Chuùa. Khi noùi ñeán con ngöôøi hoâm nay,
Giaùo hoäi khoâng xem con ngöôøi nhö laø moät thuï taïo xa laï, khoâng ai bò
loaïi tröø, cuõng khoâng bò chia lìa, nhöng ñuùng hôn Giaùo hoäi nhìn nhaän
mình ñöôïc thaønh laäp töø chính con ngöôøi vaø yù ñònh cuûa Thieân Chuùa,
ñöôïc trôû neân thaân mình cuûa Ñöùc Kitoâ vaø moïi ngöôøi laø chi theå. Bôûi
theá, ngay töø ñaàu cuûa Hieán cheá Gaudium et Spes, Giaùo hoäi ñaõ xaùc nhaän:
“Vui möøng vaø hy voïng, öu saàu
vaø lo laéng cuûa con ngöôøi ngaøy nay, nhaát laø cuûa ngöôøi ngheøo vaø nhöõng
ai ñau khoå, cuõng laø vui möøng vaø hy voïng, öu saàu vaø lo laéng cuûa caùc
moân ñeä Chuùa Kitoâ”.[11] Nhö
theá, khoâng coù gì lieân quan ñeán nhaân loaïi maø laïi khoâng coù thao thöùc
hay quan taâm töø trong coûi loøng cuûa caùc moân ñeä Chuùa Kitoâ vaø Giaùo hoäi.
Giaùo hoäi luoân ñoàng haønh vaø chia seû caùch saâu xa vôùi con ngöôøi vaø
toaøn nhaân loaïi. Trong tinh thaàn ñoù, Giaùo hoäi ñaõ xaùc ñònh con ngöôøi
laø trung taâm, laø baûn leà cuûa moïi vaán ñeà nhaân sinh vaø xaõ hoäi. Moät
ñoái töôïng maø moïi con ngöôøi phaûi ñoái thoaïi vôùi nhau, baát phaân bieät
ngöôøi Kitoâ höõu hay ngoaøi Kitoâ höõu. Treân neàn taûng Thaùnh Kinh, Giaùo
hoäi ñaõ khaúng ñònh caùch chaéc chaén raèng: “con ngöôøi ñöôïc taïo döïng theo
hình aûnh Thieân Chuùa, coù khaû naêng hieåu bieát vaø yeâu meán Thieân Chuùa:
ñöôïc ñaët laøm chuû muoân loaøi muoân vaät treân traùi ñaát, ñeå cheá ngöï vaø
söû duïng chuùng maø laøm vinh danh Thieân Chuùa”.[12] Vôùi
thaân xaùc vaø linh hoàn, con ngöôøi ñöôïc môøi goïi ñeå daâng lôøi ca tuïng
Thieân Chuùa thay cho muoân loaøi. Vì vaäy, Coâng ñoàng nhaán maïnh ñeán giôùi
raên quan troïng nhaát döôùi hai khía caïnh meán Chuùa vaø yeâu ngöôøi. Treân
bình dieän töï nhieân, chuùng ta phaûi ñeå yù ñeán tình huynh ñeä vì chuùng ta
ñeàu coù moái töông quan vaø leä thuoäc laãn nhau. Nhöng chuùng ta coøn vöôït
xa hôn nöõa, haàu ñeå tình huynh ñeä giöõa nhöõng ngöôøi con Thieân Chuùa trong
ñöùc tin vaø ñöùc meán laø khuoân maãu ñích thaät cuûa Thieân Chuùa.
Chính Giaùo hoäi ñöôïc thieát laäp ñeå
ñeán cuøng con ngöôøi chöù khoâng phaûi ñeå chæ soáng cho mình maø thoâi, Giaùo
hoäi phaûi ñoái thoaïi vôùi con ngöôøi, ñöa cho con ngöôøi aùnh saùng ñöùc tin
ñaõ ñöôïc trao phoù cho Giaùo hoäi. Nhö theá Giaùo hoäi goùp phaàn vaøo coâng
vieäc chung nhaèm cöùu ñoä con ngöôøi vaø caûi thieän xaõ hoäi, ñaëc bieät
giuùp con ngöôøi nhaän ra con ngöôøi toaøn haûo laø Ñöùc Kitoâ.
Keát luaän
Khi ñaët mình tröôùc aùnh saùng cuûa Ñöùc
Kitoâ, Giaùo hoäi ñaõ thaáy ñöôïc vai troø vaø söù maïng cuûa mình ñoái vôùi
theá giôùi, ñaëc bieät laø nhieäm vuï cöùu roãi con ngöôøi. Ñoù laø ñieàu quan
troïng nhaát maø Coâng ñoàng Vatican II ñaõ nhaém ñeán veà vieäc canh taân
thieâng lieâng vaø muïc vuï maø Ñöùc Gioan XXIII ñaõ khôûi xöôùng. Töø ñoù,
Coâng ñoàng ñaõ laàn löôït suy xeùt vaø nhìn vaøo chính mình haàu ñöa ñeán
nhöõng canh taân noäi taïi cuõng nhö ngoaïi taïi nhaèm ñaùp öùng moïi ñoøi hoûi
cuûa theá giôùi.
Qua nhöõng suy tö treân, cho thaáy Giaùo hoäi
ñaõ coù nhöõng böôùc ñi ñoät phaù vaø ñuùng ñaén trong vieäc ñem söù ñieäp cöùu
roãi cuûa Chuùa Kitoâ cho nhaân loaïi. Nhôø Coâng ñoàng, Giaùo hoäi xaùc ñònh
laïi caên tính cuûa mình, choïn höôùng ñi ñuùng ñaén laø saün saøng ñaùp öùng
nguyeän voïng vaø nhu caàu khaån thieát cuûa thôøi ñaïi qua vieäc toân troïng
nhaân vò, tieáp ñoùn vaø chaêm soùc hoï; ñaëc bieät ñoái thoaïi vôùi moïi
thaønh phaàn. Bôûi ñoù, nhöõng canh taân maø Coâng ñoàng ñaõ ñeà caäp ñeán coù
keát quaû hay khoâng laø tuøy thuoäc vaøo moïi thaønh phaàn Daân Chuùa. Thieát
nghó raèng, nhöõng canh taân hay ñöôøng höôùng ñoù chæ trôû neân hieän thöïc
khi toaøn theå Daân Chuùa laø caùc giaùm muïc, linh muïc, tu só vaø giaùo daân
thöïc hieän nhö loøng Chuùa haèng mong öôùc.
[1]
Susan K. Wood, Giaùo hoäi nhö söï hieäp
thoâng, tr 7 (baøi tham khaûo trong khoùa hoïc)
[2]
Vatican II, Lumen Gentium, soá 24
[3]
Ibid, soá 27
[4]
Vatican II, Unitatis Redintegratio, soá 1
[5]
Ibid, soá 1
[6]
Vatican II, Gaudium et Spes, soá 40
[7]
Vatican II, Ad Gentes, soá 5
[8]
Vatican II, Gaudium et Spes, soá 7
[9]
Vatican II, Gaudium et Spes, soá 42
[10]
Vatican II, Ad Gentes, soá 1
